TAKIM ELBİSELİ DİKTATÖRLER

“Riskten korkanlar akvaryumdaki kırmızı balıklara benzerler ve yenilikçi olamazlar”

Kendilerinden başka kimseyi önemsemeyen yöneticiler vardır; bunlar çelişkili mesajlar olarak adlandırabileceğimiz bir dil kullanırlar. Çok konuşurlar ama hiçbir şey anlatmazlar. Çalışanlarına risk almalarını, ama hep başarılı olmalarını söylerler. Geribilirim isterler ama verilmek istenen geribildirimi almak istemez, gözardı eder ya da üstün körü dinlerler. Hareketleri, sahip olduklarını söyledikleri değerleriyle uyum içinde değildir; ki bu da ikiyüzlülüğün ta kendisidir.

Akıllı, yenilikçi, düşünceli ve cesur çalışanlar bir işletmenin belkemiğini oluşturur. Sahip oldukları beceriler ile sınırları aşmaya ve diğer insanların daha büyük bir alan içinde başarılı olmalarına yardım etmeye çok uygundurlar. Bu insanlar, yukarıda tanımladığımız türden yöneticilerin ne olduklarını bilirler; takım elbiseli birer diktatör... Akıllı, yenilikçi, düşünceli ve cesur çalışanlar bu tür yöneticilerin peşinden gitmezler çünkü onlar gerçek birer lider değildir. Kimse onları birer akıl hocası olarak görmez ve ekiplerin başına getirildiklerinde herkes şikayet etmeye başlar. Bu yöneticiler için haklı olmak önemlidir ve haklılığın ne olduğunu onlar tanımlar. Çevrelerindeki insanların yetkin olmadıklarını düşünürler. Gereksiz işler yaratır, insanlara sıkıntı verirler. Astları onlara zorlukla dayanır.

Peki insanlar bu tür yöneticilerle çalışmaya niçin devam eder? Akvaryumdaki kırmızı balıkları su ile birlikte banyo küvetine dökecek olursanız normal bir kırmızı balık akvaryumun içinde yaptığı gibi yine yaklaşık on beş santimetre çapında bir daire içinde hareket edecektir. Ya daha büyük bir alanı keşfetmekten korkmakta ya da ne yapacağını bilememektedir. Kırmızı balıklar kendilerine öğretilenin dışına çıkamaz, kalıpları kıramaz, yeteneklerini kullanamazlar. Alınır ve satılır, bunu kabullenirler. Hatta bazıları bundan hoşlanır.

Potansiyeli sınırlayan tanıdık dairenin dışına çıkmak ve bilinmeyen daha geniş sularda yüzmek için farkındalık, merak duygusu ve cesaret gerekir. Sayıları az birkaç maceracı kırmızı balık esarete ve kendi kendine ihanet etmeye katlanmaktansa her şeyini riske atar. Kendisine çizilmiş olan dairenin dışına çıkma cüretini gösteren balık; değişimi, riski ve özgürlüğü seçerek cesaretini kanıtlar. İşte bu cesur balıklar sizin akıllı, yenilikçi, düşünceli ve cesur çalışanlarınızdır.

Kendilerinden başkasını önemsemeyen yöneticiler ise genellikle kıdemleri ya da talih kuşunun yanlışlıkla onların başına konmuş olması gibi nedenlerle bir şekilde terfi ederek bu konumlarına gelmiş sıradan kırmızı balıklardır. Bu yöneticilerin vizyonu yoktur, omuzlarına dokunan yenilikçi bir fikrin farkına bile varmazlar, ekiplerini gerektiği gibi yönetemezler. Güçleri, unvanlarından kaynaklanır. Ne başkalarında kendilerine karşı bağlılık duyguları uyandırabilir ne de kendileri başkalarına bağlılık duyguları beslerler.

Akıllı, yenilikçi, düşünceli ve cesur çalışanlar kendilerinden başka kimseyi önemsemeyen yöneticilerden uzak durmaya çalışmakla birlikte, kendilerini geçici olarak böyle bir yöneticinin yanında bulabilirler. Ne var ki akıllı, yenilikçi, düşünceli ve cesur çalışanlar işlevsizliğe dayanamazlar. Ya kısa süre içinde başka bir işe geçerler ya da statükoyu sorguladıkları ve değişim istedikleri için işten çıkarılırlar. Akıllı, yenilikçi, düşünceli ve cesur çalışanlar ile kendilerinden başkasını önemsemeyen yöneticiler aynı mekan içinde bir arada olamazlar. Bu tür yöneticilerin en büyük kabusu; akıllı, yenilikçi, düşünceli ve cesur bir elemanının olmasıdır. Bu karizmatik değişim taraftarı, başarısızlıktan da korkmamaktadır.

Akıllı, yenilikçi, düşünceli ve cesur çalışanlar daha büyük, daha iyi ve sınırsız bir çalışma alanının özlemini duyan ama oraya nasıl ulaşacağını bilemeyen sıradan insanlar için onlara esin kaynağı olacak birer rol modelidir. Bu tür, potansiyeli yüksek ancak ne yapacağını bilemeyen insanları gördüklerinde onlara içinde yüzdükleri akvaryumun sıradanlığını ve darlığını görmeleri için yardımcı olur; akvaryumun dışındaki engin suları gösterirler. Akıllı, yenilikçi, düşünceli ve cesur çalışanlar ayrıca her türlü değişim için gerekli hamleyi yapanları da desteklerler. Bakın! Bir diğer sıradan balık sıradanlığından kurtuluyor, geçiş törenini tamamlıyor ve kendi türünden diğer balıkları arıyor. Cesur balıklar, yani akıllı, yenilikçi, düşünceli ve cesur çalışanlar birbirlerini yüzlerindeki yara izlerinden ve güzel gülümsemelerinden tanırlar. Bir daha kendilerine ihanet etmezler. Artık özsaygıları, başkalarının onlar için ne düşündüğüne bağlı değildir. Daha önce değişimi reddetmek ve sınırları çizilmiş daireler içinde yüzmek için kullandıkları enerjileri, artık başka insanların yaşamlarında fark yaratmak için kullanılmak üzere özgür kalmıştır.

Executive Excellence Ekim 2005 sayısında yayımlanmıştır. Makalenin sahibi Michelle gall, Keep Your WITS About You; Words of Wisdom For a Changing Corporate World adlı kitabın yazarıdır.